21 Aralık, yıl içerisinde gece süresinin en fazla (14 saat, 47 dakika) ve günün en kısaya (9 saat, 13 dakika) ulaşacağı tarihtir. Bu sanal nokta 21 Aralık Pazar günü saat 14:04’de Güneş’in bulunacağı yerdir, sanal noktanın gerçek yeri bu yıl ülkemizden görülebilecek. Gök mekaniği meraklıları için, belirtilen tarih ve saatte bu özel noktanın uzaydaki yerini kestirmek ilginç olacaktır. Bu tarihten itibaren geceler kısalmaya ve günler de uzamaya başlayacak.
Yazar: H. Hasan Esenoğlu
Güneş’imiz uzun süredir yine sakinliğini sürdürmekte. Güneş olaylarını SOHO uydusundan saat saat izleyebilirsiniz. Bu adresten ayrıca, Yer’den gözlenemeyen çok sayıda kuyrukluyıldız keşiflerini izlemek de olası. Aslan takım yıldızından 10–23 Kasım arasında Leonidler isimli göktaşı fırtınası özellikle 17 Kasım gecesinde izlenebilecek. Saatte 20 veya daha fazla sayıda göktaşı görülebilir. Bilindiği gibi yağmurlar dışında gece boyunca sadece 6–7 kadar göktaşı görülebilmekte. Göktaşı yağışını izlemek isteyen okuyucular 17–18 Kasım Pazartesi–Salı gece yarısından sonra (Salı gününe sarkan gece) doğuda ufuktan 24 derece kadar yüksekteki Aslan takım yıldızı bölgesine bakabilirler. Bir–iki göktaşının görülmesi yağışın yerini de belirler. Ay’ın olması olumsuz, yakınında Satürn’ün bulunması ile birlikte…
Gün Saat 05 14 Ay Yer’e en uzak (404.720 km) 06 24 Merkür Güneş’e yakın 07 12 İLK DÖRDÜN 12 19 Uranüs Ay’ın 4 derece güneyinde 14 23 DOLUNAY 17 09 Ay Yer’e en yakın (363.825 km) 21 15 SON DÖRDÜN 22 13 Merkür–Güneş açıklığı en büyük (18 derece Batı) 29 01 YENİ AY 30 04 Vesta (parlaklığı 6.7 kadir) Güneş’e en uzak
Güneş Sonbahar noktasında: 22 Eylül saat 18:44 Güneş, bu tarihte gece ve gündüz sürelerinin yaklaşık eşitlendiği (fark 9 dakika) ve “sonbahar gündönümü” ismi ile anılan (ya da teknik ismi ile omega) sanal noktada yer alır. Bu tarihten itibaren geceler uzamaya ve gündüzler kısalmaya başlayacak. Ağustos 1’de Güneş ve 16’sında Ay tutulması izlendi. Tam Güneş tutulması ülkemizden kısmen görüldü, Parçalı Ay tutulması ise tüm görkemiyle uzun süreli izlendi.
Perse (Perseus) takım yıldızı civarından yağan Perseidler isimli göktaşı yağmuru 17 Temmuz – 24 Ağustos tarihleri arasında görülebilir. En yüksek sayıya ise 13 Ağustos’ta ulaşır. Saatte yaklaşık 100 kadar göktaşı görülebilir. Bilindiği gibi, yağmurlar dışında gece boyunca ancak 6 – 7 kadar göktaşı görülebilmekte. Perseidlerin hızları saniyede 59 kilometreye kadar ulaşır. Bu göktaşı yağmurunu izlemek isteyen okuyucular, özellikle 12 Ağustos gece yarısından itibaren sabah saatlerine kadar kuzeydoğu yönünde ve ufuktan yaklaşık 20 derece yüksekteki Perse takım yıldızı bölgesine bakabilirler. Perseidler ve diğer göktaşı yağmurları ve gözlemleri hakkında ayrıntılı bilgi için Uluslararası Göktaşı Kuruluşu’nun sitesi ziyaret edilebilir. Swift-Tuttle kuyruklu yıldızından kalanları…
Kova takım yıldızı civarında yer alan Delta Aquarii yıldızının yakınından yağan Güney Delta Aquaridler isimli göktaşı yağmuru, 12 Temmuz ile 19 Ağustos tarihleri arasında görülebilir. En yüksek sayıya ise 27 Temmuz’da ulaşır. Saatte yaklaşık 20 kadar göktaşı sayılabilir. Bilindiği gibi, yağmurlar dışında gece boyunca ancak az sayıda (6 – 7 kadar) göktaşı görülebilmekte. Bu göktaşı yağmurunu izlemek isteyen okuyucular, özellikle 27 Temmuz gece 23’den başlayarak sabaha kadar başlangıçta doğu tarafta ve ufuktan 11 derece yüksekteki Kova takım yıldızı bölgesine bakabilirler. Göktaşı yağmurları ve gözlemleri hakkında ayrıntılı bilgi için Uluslararası Göktaşı Kuruluşu’nun sitesi ziyaret edilebilir. 27 Temmuz, 23:00, Doğu ufku
21 Haziran yıl içerisinde gece süresinin en kısa (8 saat 52 dakika) ve günün en uzun (15 saat 8 dakika) olduğu tarihtir. Bu tarihten itibaren geceler artık uzamaya ve günler kısalmaya başlayacak. Ülkemizin Yerküre üzerindeki konumuna göre yıl boyunca gece–gündüz süresinin değişimi TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi’nin (kısaca TUG’un) hazırladığı 2008 Gök Olayları Yıllığı kitapçığı sayfa 20–21 de var. Kum saatine benzeyen şeklin incelen orta yerinin 21 Haziran’a karşılık geldiği görülecek.
Geçtiğimiz ayın son haftasında saatlerin 1 saat ileri alınması ile yaz saati uygulamasına geçildi. Faturalı–elektrikle aydınlatmanın yerini olabildiğince sıfır masraflı–gün ışığı alması amaçlanmakta. Ülkemizin Yerküre üzerindeki konumuna göre yıl boyunca gündüz–gece süresinin değişimi TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi’nin (kısaca TUG’un) hazırladığı “2008 Gök Olayları Yıllığı” kitapçığı sayfa 20–21 de var. Yaz saati uygulaması ile, boylam başlangıcından (İngiltere–Greenwich’ten ve sıfır saat) doğal uzaklığından (2 saat uzakta yer almamızdan) bir saat daha uzaklaştık. Fark 3 saate çıktı ve sanal da olsa batıdan uzaklaştık, daha doğuya ötelendik. Çok az lekeler görünmeye başlasa da Güneş’imiz uzun süredir hiç lekeli durumunu sürdürüyor. Güneş olaylarını Yer’den aylık olarak…
Göktaşı yağmuru, Çalgı (Lyra) takım yıldızı civarından yağan Lyridler isimli göktaşı yağmuru 16–25 Nisan arası görülebilir. En yüksek sayıya ise 22 Nisan’da ulaşır: saatte 18 veya daha fazla göktaşı görülebilir. Bilindiği gibi yağmurlar dışında tüm gece boyunca ancak 6-7 kadar göktaşı görülebilmekte. Lyridler göktaşı yağmuru 2003 yılında en bol olarak gözlenmişti, beş yıl aradan sonra bu yıl daha az bir yağış beklenebilir. Bu göktaşı yağmurunu izlemek isteyen okuyucular, özellikle 22 Nisan’da gece yarısına doğru kuzeydoğu tarafta ufka yakın yükseklikteki Çalgı takım yıldızı bölgesine bakabilirler. Bir–iki göktaşının görülmesi yerini hemen belirler de. Çalgı takım yıldızı tüm gece boyunca yükselerek gökyüzünde kalacağından,…
20 Mart saat 07:48, Güneş İlkbahar noktasında. Güneş, bu tarihte gece ve gündüz sürelerinin yaklaşık eşitlendiği (fark 9 dakika) ve İlkbahar Gündönümü ismi ile anılan (ya da teknik ismi ile alfa) sanal noktada yer alır. Bu sanal nokta 20 Mart Perşembe sabahı saat 07:48’de Güneş’in bulunacağı yerdir, sanal noktanın gerçek yeri bu yıl ülkemizden görülebilecek. Gök cisimlerin uzayda yerlerini belirlemede bu özel noktadan itibaren ölçümlendiğini/tanımlandığını söyleyerek önemini belirtmiş olalım. Gök mekaniği meraklıları için, belirtilen tarih ve saatte bu özel noktanın uzaydaki yerini kestirmek ilginç olacaktır. Bu tarihten itibaren geceler kısalmaya ve gündüzler uzamaya devam edecek. Bu yüzden 20 Mart’ı izleyen…