Geçtiğimiz ayın son haftasında saatlerin 1 saat ileri alınması ile yaz saati uygulamasına geçildi. Faturalı–elektrikle aydınlatmanın yerini olabildiğince sıfır masraflı–gün ışığı alması amaçlanmakta. Ülkemizin Yerküre üzerindeki konumuna göre yıl boyunca gündüz–gece süresinin değişimi TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi’nin (kısaca TUG’un) hazırladığı “2008 Gök Olayları Yıllığı” kitapçığı sayfa 20–21 de var. Yaz saati uygulaması ile, boylam başlangıcından (İngiltere–Greenwich’ten ve sıfır saat) doğal uzaklığından (2 saat uzakta yer almamızdan) bir saat daha uzaklaştık. Fark 3 saate çıktı ve sanal da olsa batıdan uzaklaştık, daha doğuya ötelendik.
Çok az lekeler görünmeye başlasa da Güneş’imiz uzun süredir hiç lekeli durumunu sürdürüyor. Güneş olaylarını Yer’den aylık olarak buradan ve saat saat uydudan izlenebilir.
Gün Saat
05 04 Göktaşı yağmuru
05 15 YENİ AY
06 06 Ay Yer’e en yakın (357 bin 770 km)
10 17 Ay’ın 0.2 derece güneyindeki Mars Ay tarafından örtülecek
12 07 İLK DÖRDÜN
12 22 Ay’ın 1.2 derece kuzeyindeki Regulus Ay tarafından örtülecek
13 03 Satürn Ay’ın 3 derece kuzeyinde
14 07 Merkür–Güneş açıklığı en büyük (Doğu 22 derece)
20 05 DOLUNAY
20 17 Ay Yer’e en uzak (406 bin 400 km)
21 02 Ay’ın 0.2 derece kuzeyindeki Antares Ay tarafından örtülecek
27 06 Ay’ın 0.6 derece güneyindeki Neptün Ay tarafından örtülecek
28 06 SON DÖRDÜN
GEZEGENLERİN İLGİNÇ GÖRÜNÜMLERİ
Ay Mars’ı örtecek
10 Mayıs gündüz saat 17’de ilkdördüne yakın evredeki Ay, 0.2 derece güneyindeki Mars’ı örtecek. İki gökcismi güneyde ufuktan 70 derece yüksekte Yengeç (Cancer) takım yıldızında yer alacak. Tutulmanın başlangıcı gün içinde olduğundan görülmesi zor ama Güneş’in 20:10’da batmasından sonra tutulma olayının evreleri ve ikilinin yakın konumu görülebilir. Ay–Güneş mesafesi 100 derece kadar yeterince ayrık, Ay çıplak gözle görülebilir ama Mars ve dolayısıyla örtülmeyi görmek zor. Acaba dürbün veya teleskop ile Ay’a yakınlığından dolayı gündüz de olsa Mars ve örtülme görülebilir mi? Meraklılarına cevap aranması gereken işte güzel bir uğraş. Örtülmenin görüleceği yerler: Kuzey Afrika, kuzeyi hariç Avrupa, Güney Asya.
Ay Regulus’u örtecek
12’inde akşam saat 22’de ilkdördün evredeki Ay, 1.2 derece kuzeyindeki Aslan (Leo) takım yıldızının en parlak yıldızı (1.3 kadir) Regulus’u örtecek. İki gökcismi güneybatıda ufuktan 38 derece yüksekte yer alacak. Örtülme olayı ve ikilinin yakın konumu batıncaya kadar 2 saat süreliğine izlenebilir. Örtülmenin görüleceği yerler: Güney Amerika’nın güney bölümü ve Antartika’nın bir kısmı.
Ay–Satürn birarada
13’ünde gece yarısından sonra saat 03’te Satürn, ilkdördün evredeki Ay’ın 3 derece kuzeyinde yer alacak. Ancak ikili o saatte batmış olduğundan görülemez. 24:30 ve öncesi yani 12 Mayıs Pazartesi akşamından itibaren ikilinin bu yakın konumu görülebilir. İkili batıda ufuktan 13 derece yüksekte Aslan takım yıldızında görülecek. Satürn’ün parlaklığı 0.6 kadir.
12 Mayıs, 24:00
Ay Antares’i örtecek
21’inde gece yarısından sonra saat 02’de dolunay evredeki Ay, 0.2 derece kuzeyindeki Akrep (Scorpius) takım yıldızının en parlak yıldızı (1.1 kadir) Antares’i örtecek. İki gökcismi güney tarafta ufuktan 19 derece yüksekte yer alacak. Örtülme olayı ve ikilinin yakın konumu 20 Mayıs Salı akşamı örtülme saatinden önce ve sonrasında gökcisimlerin batımına kadar izlenebilir. Örtülmenin görüleceği yerler: Güney Amerika’nın doğu kısmı büyük bölümü ve Afrika’nın güney bölgeleri.
Ay Neptün’ü örtecek
27’sinde sabah saat 06’da sondördün evredeki Ay, 0.6 derece güneyindeki Neptün’ü örtecek. Ancak bu saatte Güneş doğmuş olduğundan örtülme görülemez. Güneş doğmadan önce mesela 05:30’da ve öncesinde ikilinin yakın konumları izlenebilir. İki gökcismi güneyde ufuktan 33 derece yüksekte Oğlak (Capricornus) takım yıldızında yer alacak. +7.9 kadir parlaklıklı örtülen sönük gezegen ancak teleskop ile görülebilir. Örtülmenin tamamının izlenebileceği yerler: Afrika’nın kuzey yarısı, güneydoğu Avrupa ve Asya’nın batısı.
MAYIS AYINDA GEZEGENLER
Merkür, sadece Güneş doğmadan önce doğuda veya Güneş battıktan sonra batıda ufka yakın görülebilir. Gezegen ay boyunca Güneş’e önce yakın sonra da uzak konumda bulunacak. Merkür akşamları Güneş battıktan hemen sonra kısa süreliğine kuzeybatı tarafta ufuktan en fazla 16 derece kadar yüksekte (özellikle ayın 14’ünde) Boğa (Taurus) takım yıldızlarında görülecek. Merkür’ün parlaklığı görülme süresince –0.8’den +3.7 kadire kadar çok geniş bir aralıkta giderek sönükleşecek. Gezegen, şişkinay, sondördün ve ince hilal evrelerde teleskop ile izlenebilirde. Merkür ay sonuna doğru ufka yakın olacağından görülmesi zor olacak.
Mars, ay boyunca Güneş’e yaklaşacağından görülme süresi azalacak şekilde akşam saatlerinden itibaren gece yarısına kadar 3 saat süreliğine görülebilecek. Gezegen 1.2 kadir parlaklığında giderek sönükleşecek ve gökyüzünde güneybatıda sırasıyla İkizler (Gemini) ve Yengeç takım yıldızlarında yer alacak. Mars ufuktan en fazla 57 derece gibi oldukça yüksekte (özellikle akşamları erken saatte) görülecek. Gezegen ayrıca şişkinay evre görünümünde olacak ki teleskoplu okuyuculara ilginç gelebilir.
Jüpiter, ay boyunca Güneş’ten uzaklaşacak ve sabahları Güneş doğmadan önce 3 saat süreliğine görülebilecek. –2.5 kadir parlaklıklı gezegen, güneyde ve ufuktan en fazla 27 derece yüksekte Yay (Sagittarius) takım yıldızında (yıl boyunca da aynı burçta) yer alacak.
Satürn, ay boyunca Güneş’e giderek yaklaşacak. Gezegen akşam saatlerinden (20:30’dan) itibaren gece yarısı ve sonrasına kadar (01:30 gibi) 5 saat süreliğine güneyden batıya doğru 75 derece kadar bir aralıkta Aslan takım yıldızında (yıl boyunca da aynı burçta) görülecek. Satürn ufuktan en fazla 61 derece yüksekte yer alacak. Gezegenin parlaklığı da +0.6 kadir.
Uranüs, ay boyunca Güneş’ten uzaklaşacak. Gezegen Güneş doğmadan önce sabah bir saat süreliğine teleskop eşliğinde görülebilir. +5.9 kadir parlaklıklı sönük gezegen ufuktan en fazla 29 derece yüksekte doğu tarafta Kova (Aquarius) takım yıldızında (yıl sonuna kadar da aynı burçta) yer alacak.
Neptün, ay boyunca Güneş’ten uzaklaşacağından görülme süresi artacak şekilde sabahları Güneş doğmadan önce üç saat süreliğine teleskop eşliğinde izlenebilir. +7.9 kadir parlaklıklı oldukça sönük gezegen ufuktan en fazla 34 derece yüksekte güneydoğu tarafta Oğlak takım yıldızında (yıl sonuna kadar da aynı burçta) yer alacak.
Gezegenlerin görüleceği zamanlar bu sayfada mini çizelgede verildi.
| Akşam | Gece | Sabah |
| Merkür | Mars | Jüpiter |
| Mars | Satürn | Uranüs |
| Satürn | Neptün |
Göktaşı yağmuru, Kova takım yıldızı civarından yağan Eta Aquaridler isimli göktaşı yağmuru 19 Nisan ile 28 Mayıs tarihleri arasında görülebilir. En yüksek sayıya ise 5 Mayıs’ta ulaşır: saatte yaklaşık 70 ve yukarısı göktaşı görülebilir. Bilindiği gibi yağmurlar dışında gece boyunca ancak 6–7 kadar
göktaşı görülebilmekte. Eta Aquaridlerin hızları saniyede 66 kilometreye kadar ulaşır. Bu göktaşı yağmurunu izlemek isteyen okuyucular, özellikle 5 Mayıs’ta sabaha karşı 04 civarından itibaren doğuya ufuktan yaklaşık 19 derece yüksekteki Kova takım yıldızı bölgesine bakabilirler. Kova takım yıldızı ufka yakın olacağından göktaşı yağmurunu izleme süresi de kısa olacak, sabah Güneş doğuncaya kadarlık bir süre ile sınırlı kalacak. Bununla birlikte, Ay’ın olmayışı olumlu. Göktaşı yağmurları ve gözlemleri hakkında ayrıntılı bilgi için Uluslararası Göktaşı Kuruluşu’nun adresine bakılabilir.
Ay Takvimi
