Güneş sistemi dışındaki bir gezegenin atmosferinde ilk defa karbondioksit gazının varlığına rastlandı.
Su, metan, karbondioksit ve oksijenin yaşam için gerekli dört temel gaz olduğu söylenir. Bu cümleyi aslında şu şekilde düzeltmek daha doğru olacak sanırım: “Su, metan, karbondioksit ve oksijen Dünya’mızdakine benzer bir yaşam için gerekli dört temel gazdır.” İnsanlar olarak, her şeyi kendimize benzetmek gibi bir huyumuz olduğu için, bilim adamları da başka gezegenlerdeki yaşam arayışlarını sadece bizimkine benzer yaşam biçimleriyle sınırlı tutuyorlar. Açıkçası, bu anlayış değişmedikçe Dünya dışı yaşam arayışları konusunda çok da umutlu değilim. Bizim sıra dışı ve olağanüstü koşullar olarak nitelediğimiz; aşırı yüksek ya da düşük sıcaklık, basınç gibi durumlarda da yaşayabilen canlıların var olma ihtimalini göz ardı ettiğimiz sürece, bir sonuca varmamız zor.
Yukarıda, HD189733b adlı gezegenin temsili bir resmini görmektesiniz. Telif Hakkı: NASA ve ESA
Sitem ve eleştiri dolu bir girişten sonra, haberin ayrıntılarına geçelim dilerseniz. Haberin konusu olan gezegenin adı, HD 189733b. Bu gezegen, etrafında dolandığı yıldıza çok yakın bir gaz devi. 65 ışık yılı uzaklıkta yer alan gezegen, bundan dolayı, tanıdığımız yaşam biçimlerinin barınamayacağı kadar yüksek bir sıcaklığa sahip.
HD189733b, yıldızına çok yakın dolandığından; sadece ondan bize ulaşan ışığı, yıldızdan gelen ışıktan ayırt edemiyoruz. Söz konusu gezegenin tayfını elde etmek için keşfi yapan ekip, basit ama akıllıca bir yöntem kullanmış: Öncelikle yıldız ve gezegenin ışığının birlikte tayfını alıyorlar. Daha sonra gezegen yıldızın arkasına geçtiğinde, bir kez daha tayf alıyorlar. İlk gözlemle ikinci gözlem arasındaki fark bize, sadece gezegenden ulaşan ışığı veriyor.
HD189733b’nin bir başka temsili resmi. Jüpiter’den biraz daha büyük olan gezegenin atmosferinde sıcaklık 800°C yi bulabiliyor. Telif hakkı: ESA, NASA ve Frederic Pont (Cenova Universitesi Gözlemevi)
Gezegenin atmosferindeki karbondioksitin nasıl oluştuğu henüz bilinmiyor. Üzerinde durulan bir olasılık, yıldızın yaydığı şiddetle ışınımın bazı molekülleri parçalayarak, gaz oluşumunu tetiklediği.
Gezegenin atmosferinde, karbondioksitten başka su buharının ve metan gazının da izine rastlanmış. Bu durumda dikkat ederseniz, yukarıda saydığımız “yaşam için gerekli dörtlü” den sadece oksijen eksik HD189733b’nin atmosferinde.
Keşif, Hubble Uzay Teleskobu’nun üzerindeki tayfçeker (Near Infrared Camera and Multi-Object Spectrometer) kullanılarak gerçekleştirilmiş. Elde edilen sonuçlar, “Astrophysical Journal” adlı dergide yayımlanacak.
Meraklılar için not: HD189733b adı verilen gezegen, Henry Draper Katalogu’ndaki (HD) 189733’üncü yıldızın etrafında dolanıyor. İsimdeki “b” harfi de, gezegenin bu yıldızın sahip olduğu keşfedilen ilk gezegen olmasından kaynaklanıyor. Eğer HD189733b adlı yıldızın etrafında başka gezegenler de keşfedilirse; onlar HD189733c, HD189733d,… olarak adlandırılacaktır.
