Her geçen gün, Güneş Sistemi dışında yeni bir gezegen daha keşfediliyor. Güncel verilere göre sayıları üç yüzü bulan bu gezegenler, bugüne kadar görünür dalga boyunda gözlenememişti. NASA’nın yaptığı açıklamaya göre ise Güneş Sistemi dışı bir gezegen olan Fomaulhaut-b’nin ilk görüntüsü Hubble tarafından elde edildi.
Güney Gökküre’de Güney Balığı olarak bilinen takım yıldızda yer alan 25 ışık yılı uzaklıktaki ünlü Fomaulhaut yıldızı etrafında görüntülenen gezegen görünür dalga boyunda fotoğrafı çekilen ilk gezegen olma ünvanına sahip oldu. Astronomların uzun süredir dolaylı yollardan keşfettikleri bu gezegenlerin evrende milyarlarcası olduğu düşünülüyor.
Büyüklüğü Jüpiter’in üç katından büyük olmayan Fomaulhaut-b gezegeni yıldızı etrafında Güneş-Satürn arasındaki mesafenin 10 katı kadar(15,5 milyar km) uzaklıkta dolanıyor.
Fomalhaut ve etrafındaki Fomalhat-b gezegeninin Hubble tarafından elde edilmiş görüntüsü. Sağ alttaki kutucukta gezegenin 2004 – 2006 yılları arasındaki hareketi gösterilmiş. Gezegen halkanın iç köşesinden 2,6 milyar km, yıldızdan ise 15,5 milyar km uzaklıkta bulunuyor.
Bunun öncesinde Fomalhaut, etrafında bizim Güneş Sistemimizdeki Kuiper kuşağına benzer bir kuşağın var olduğunun ortaya çıkmasıyla gezegen araştırmacılarının ilgisini üstüne toplamıştı. Bu keşif 1980’li yıllarda NASA uydusu IRAS’ın kızıl ötesi araştırmaları sonucu ortaya çıkmıştı. 2004 yılında Hubble’ın bahsedilen halka yapısını görünür dalga boyunda çözümlediğinde bunun bir ilkel gezegen oluşum diski olduğu ortaya çıkmıştı. California Üniversitesinden astronom Paul Kalas ve ekip arkadaşları 2005 yılında halka sisteminin yıldız ve halka arasındaki bir kütle sebebiyle kütle çekimsel olarak eğildiğini fark ettiğinde, aranan gezegen hakkında en önemli ip ucu bulunmuştu. Toz halkasının şeklini Hubble ile inceleyen araştırmacılar aranan gezegenin yerini buldular ve ACS (Advanced Camera for Survey) kamerası ile görüntülemeyi başardılar.
Gezegen Jüpiter’in 3 katı büyüklükte bir gezegene göre normalden çok daha parlak olduğunu söyleyen araştırmacılar bunun nedeninin gezegen etrafından ışınları yansıtan toz ve buzdan oluşmuş bir halka sisteminin olabileceğini öne sürüyorlar. Böyle bir halka sistemi mevcutsa gezegen etrafında uyduların olması da olası görünüyor.
Paul Kalas ve ekip arkadaşları 2004’de Famoulhalt etrafındaki toz diskini görüntüledikten sonra 2006’da alınan görüntülerle karşılaştırdıklarında ilk görüntüde gezegen olabileceğini düşündükleri parlak nesnelerden birinin görünür bir şekilde yer değiştirdiğini gözlediler. İki görüntü arasındaki zamana göre yer değiştirme Kepler yasalarına göre 872 yıllık bir tam dönüş süresine denk geliyor.
İleriki gözlemlerde gezegen atmosferinde kızlı ötesi ışınlarla su buharından oluşmuş bulutların izleri aranacak. Bu bilgi 100 milyon yaşındaki bu genç gezegenin evrimine dair birçok bilgi sağlayacak. Detaylı astrometri çalışmalarıyla da gezegenin kütlesi hassas olarak hesaplanacak.
