Yenal Öğmen

Yenal Öğmen’nin 2005 yılındaki Amatör Astronomi Sempozyumu’nda yaptığı konuşma oldukça ilgi çekiciydi. Kıbrıs’ta matematik ve bilgisayar öğretmeni olan Öğmen, 2000 yılında ilk teleskobunu alıyor. Ardından teleskobun sürekli taşınma zorluğundan dolayı gözlemevi ihtiyacı doğuyor ve evinin arka bahçesinde ufak bir gözlemevi yaptırıyor. Sempozyumda yaptığı konuşmasında da bu gözlemevini neden yaptığını, yapım sürecini kısacası bir gözlemevinin doğuşunu anlatıyordu. O günlerden bugüne, artık astronomi alanında oldukça yol kateden Öğmen ile ufak bir söyleşi gerçekleştirdik.

Astronomi ile nasıl tanıştınız?

Astronomi ile tanışmam ilkokul yıllarında köyümüze Avustralya’dan taşınan arkadaşım Halil’in beraberinde getirdiği teleskop ile başladı. Kendimize gözlem rapor formu hazırlayıp gözlem yapardık. Gezegenleri gözlerdik ve rastgele bir bölge seçip o bölgenin yıldız haritasını çıkarırdık. Hala tutuyorum o gözlemleri. 🙂 Üniversitede iken aldığım uzay ile ilgili iki seçmeli dersin bana çok katkısı oldu ve birkaç sene sonra ilk teleskopumu almama sebep oldular diyebilirim. Bu ilk teleskopumu aldıktan sonra ise artık arkası geldi.

Astronomiye ilk başladığınız zamanlarda birşeyleri öğrenmek için kaynak bulmakta güçlük çektiniz mi?

Aslında yazılı kaynak olarak sıkıntı çekmedim çünkü tam da internetin çok geliştiği bir dönemde başladım astronomiye. Tübitak’ın da bu konu ile ilgili çok güzel kitapları var.

Astronomi eğitimi aldınız mı?

Uzaktan eğitimle İngiltere’deki üç farklı üniversiteden üniversite sertifikası aldım. Bunlar:

Central Lancashire University: The University Certificate in Astronomy,

Liverpool John Moores University: The Universe through a Small Telescope,

Manchester University: Life in Universe.

Astronomi ekipmanları için ne kadar bir bütçe ayırdınız. Size yeni başlayan biri ne kadar bir bütçe ayırmalı. Sizce astronomi pahalı bir uğraş mı?

Astronomi dünyada en pahalı hobiler arasında. Türkiye’deki astronomik ekipman fiyatları da ne yazık ki astronomik. Yeni başlayan bir astronom için iyi kalitede elektronik bir teleskop alması için 2.000 – 3.000 YTL civarında bir bütçe ayırması lazım. Tabi daha uygun fiyata daha farklı modeller ve markalar da bulunabilir.

Gözlemevi yapmaya neden nasıl karar verdiniz? Teleskop sahibi herkes ayrıca gözlemevi yapmak zorunda mı?

Hayır zorunda değil tabi. Eğer teleskopunuzu kuracağınız yer teleskopu taşımak için kolay bir yer ise sorun değil. Gözlemevimi yapmama neden olan sebeplerden biri teleskopu sürekli gözlem yerine taşıma zorluğu. Buna ilaveten almayı planladığım büyük teleskop için bu zaten gerekliydi. Kısaca yeni başlayan bir amatör için gereklilik değil.

Green Island Gözlemevi, Magosa

Gözlemevi yapımında karşılaştığınız en büyük zorluklar nelerdi?

Yaşadığım en büyük zorluk kubbeyi istediğim gibi yaptıracak bir yer bulmak oldu. Malesef insanlar alışık oldukları işi yapmaya meyilliler.

Gözlem için ne kadar zaman ayırıyorsunuz?

Genelde haftada üç gece çıkıyorum. Her gözlem yaklaşık dört saat civarı sürüyor. Ama iş sadece gözlemle bitmiyor. Gece yapılan gözlemlerin gündüz bilgisayarda işlenmesi de bir o kadar zaman alıyor. Tabii bunlar ileri düzeyde gözlemler olduğu için bu kadar zaman alıyor. Yeni başlayanlar için durum böyle değil tabi.

Gözlemevinde kullanılan teleskop

Gökyüzünde neleri görmek sizi heyecanlandırıyor?

Beni en çok heyecanlandıran başka yıldızının önünden geçen Güneş dışı gezegenler. Bu olayı gözlemleyip yıldızın ışık eğrisini oluşturup geçiş anını gözlemlemek çok keyif verici.

Işık kirliliği sizi etkiliyor mu?

Bulunduğum kasaba çok kalabalık olmadığı için beni pek etkilemiyor.

Gözlemsel verileriniz sizin veya bir başkasının bilimsel projelerinde kullanılıyor mu?

Değişken yıldız gözlemlerimi profesyonellerin kullanımı için AAVSO’ya (Amerikan Değişen Yıldız Gözlemcileri Birliği) gönderiyorum. Buna ilaveten yeni keşfedilen asteroidlerin yörüngelerinin hesaplanmasına katkıda bulunmak için IAU’ya (Uluslararası Astronomi Birliği) astrometri verileri gönderiyorum. Bunların yanında 17 kişilik bir ekiple dünyada ilk kez sadece amatörlerin katılımıyla oluşturulan “Amatör Güneş Dışı Gezegen Geçişleri” arşivine de katkı koyuyorum.

Son olarak, uzayla ilgili filmlere ilgi duyduğunuzu biliyorum. Beğendikleriniz arasında neler var?

Contact, Deep Impact, Armageddon, 2001: Space Odyssey, Battlestar Galactica, Stargate Atlantis.